Robert Nowakowski

Ojczyzna jabłek

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Czerwca 2021

O książce

Historia, która od dawna czekała, by ją opowiedzieć

Okolice Soliny. II wojna światowa dobiegła końca. Oficjalnie. W etnicznym i narodowościowym tyglu południowo-wschodniej Polski koniec świata ma dopiero nadejść.

Jelko Rabik mieszka w Pasice, wiosce, nad którą góruje mała cerkiew. Jak większość tutejszych jest Bojkiem, a jego rodzina, na czele z Fedorem, ojcem siedmiu synów, cieszy się dużym szacunkiem sąsiadów. Nieopodal, we wsi Bereżnica Niżna, żyje rodzina Niny Gocz. Jej matka, katoliczka, pochodzi z jednej z nielicznych w okolicy polskich rodzin, zaś ojciec jest Łemkiem, za którym z Beskidu Niskiego przywędrowały krewniaczki. Nina została wychowana po łemkowsku, mówi po polsku, chodzi do cerkwi.

Jelko kocha się w Ninie. Wie o tym chasyd Mozes Halberstam, którego Jelko odwiedza, by prosić o radę. Do ziemianki pod bojkowską chatą, w której wciąż ukrywa się Żyd, docierają różne plotki. Ciągle jednak brakuje wieści o cadykach, którzy, mimo zakończenia wojny, nadal nie wrócili. Bo co to znaczy „zniknęli”? Wszyscy? Gdzie?

Jelko nie wie. Nie wie też jego ojciec, który z coraz większym niepokojem spogląda w przyszłość i na pobliskie lasy. Bo to z nich — po odejściu Niemców i przejściu Sowietów — do wsi przychodzą kolejni „wyzwoliciele”: Ukraińska Powstańcza Armia, Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów, Wojsko Polskie, Milicja Obywatelska  albo bandy podszywające się pod kogo bądź. W końcu — jak twierdzi Mozes — to, że Niemcy odeszli, wcale nie musi oznaczać, że zrobiło się bezpieczniej. I co mieli na myśli sowieccy agitatorzy, którzy namawiali do wyjazdu na wschód, nim będzie za późno? Wkrótce wszystko staje się jasne.

Rozpoczyna się akcja „Wisła”. Ruszają przesiedleńcze transporty. Czy tam, gdzie zostaną rzuceni bohaterowie, uda im się odnaleźć siebie nawzajem i własną tożsamość?

Laureatem Nagrody Krakowska Książka Miesiąca w czerwcu został Robert Nowakowski, autor powieści Ojczyzna jabłek wydanej przez Wydawnictwo Literackie. Akcja rozgrywa się w Bieszczadach, które po drugiej wojnie światowej stały się miejscem dramatu Łemków i Bojków przesiedlanych i rozpraszanych na obszarze tzw. Ziem Odzyskanych. Całe wioski zmuszano też do przesiedleń na terytorium ZSRR. Wielu młodych mężczyzn, podejrzanych o przynależność do UPA, więziono w poniemieckich obozach koncentracyjnych. Lektura książki, jak ktoś powiedział – zbyt późno opowiedzianej, obowiązkowa!

Janusz M. Paluch

O autorze

Robert Nowakowski (ur. 1978) – absolwent prawa. Autor powieści Człowiek z sową (2015) oraz Ojczyzna jabłek (2021). Uprawia wspinaczkę skałkową. Pochodzi z północy Polski, obecnie mieszka w okolicach Krakowa.