Elżbieta Łapczyńska

Bestiariusz Nowohucki

Nagroda Krakowskiej Książki Miesiąca Października 2021

O książce

Nowa Huta, lata 50. Tu powstaje kombinat-kolos i miasto-labirynt. Wykuwa się tu także nowy człowiek – produkt nieudany i popsuty. Wielowątkowa opowieść jest snuta właśnie przez nowych ludzi, takich jak prorok czytający z wielkopiecowych oparów, zjadaczka arszeniku, sobowtórka czy człowiek bez twarzy. Kiedy w ich losy wkracza niejaki doktor Szpigiel, wraz z nim pojawia się zamęt. Debiutancka powieść Elżbiety Łapczyńskiej odsłania świat dziwności, kopniętej metafizyki, ale i do bólu realnej cielesności oraz brutalności pracy.

Bestiariusz nowohucki jest książką tak niezwykłą, że podczas lektury szkicowałam z pamięci literacką mapę, pomagającą się zorientować, ku czemu prowadzi mnie autorka. Niekoniecznie każda czytająca osoba musi tak postąpić – można podążać za postaciami, ich mową, ich niezwykłymi właściwościami, wywołującymi eksplozję alternatywnych wobec realistycznego opisów zdarzeń i przestrzeni. Dać się prowadzić rytmowi i skojarzeniom, ułożonym w poetycko-surrealnym trybie.

Inga Iwasiów

Bestiariusz nowohucki Elżbiety Łapczyńskiej jest jej książkowym debiutem literackim zauważonym przez krytyków literackich i nominowanym do kilku prestiżowych nagród, m.in. Nagrody Literackiej Nike. Jury Nagrody Krakowskiej Książki Miesiąca uhonorowało autorkę tytułem książki miesiąca października, choć zazwyczaj debiuty są traktowane z dużą dozą ostrożności. Opowieść z jednej strony niełatwa w odbiorze, z drugiej interesująca i pochłaniająca czytelnika. Rzecz – jak wskazuje tytuł – dotyczy Nowej Huty, czasów, w których, po zniszczeniu świata Mogiły czy Bieńczyc, wyrwania go z ziemi niemal z korzeniami, wyłaniała się nowa przemysłowa rzeczywistość oraz nowe miasto. Do ich tworzenia ściągali nie tylko okoliczni ludzie, ale również osoby niemal z całej Polski. Ten kulturowy i społeczny koktajl, kształtowany pod kontrolą partii na nowoczesny socjalistyczny wizerunek, tworzył swoiste wynaturzenia i lęki zauważone i opisane interesującym literackim językiem przez Elżbietę Łapczyńską. Trzeba podkreślić, że rzeczywistość lat 50. minionego wieku przywołana została na stronach powieści przez młodą osobę, która bez tego nie zetknęła się nawet z rzeczywistością nowohucką sprzed 1989 roku. Nowa Huta zawsze budziła zainteresowanie, choć w jednych lęk, w innych fascynację. A Bestiariusz jest tego najlepszym przykładem.

Janusz M. Paluch

O autorce

Elżbieta Łapczyńska - urodziła się w 1987 r. Z wykształcenia filozofka, z zawodu copywriterka. Bestiariusz nowohucki, czyli surrealistyczna powieść o Nowej Hucie lat 50., jest jej debiutem książkowym. Autorka miała przygodę z dramatem, reżyserią, literaturą dziecięcą i komiksem. Jest laureatką Nagrody Krakowa Miasta Literatury UNESCO oraz dwóch programów wspierania debiutantów i debiutantek („Debiuty prozą” w ramach Stacji Literatura, Kurs kreatywnego pisania KLMU), półfinalistką Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej oraz finalistką konkursu dla młodych reżyserów i reżyserek Papaya Young Directors. Meszka w Krakowie.